Dezenfektanlar Hakkında Bilinmesi Gerekenler

COVID-19 pandemisi ile birlikte kişisel hijyen için kullandığımız dezenfektanlar insanların en çok başvurduğu hijyen uygulamalarından biri haline geldi.

Dezenfektan nedir?

Standart hijyen koşullarının sürdürülmesinde ve infeksiyon riski oluşturabilecek patojen mikroorganizmaların (bakteri, fungus, virüsler) ortadan kaldırılmasında kullanılan antimikrobiyal ajanlardır.¹

Deterjanlar veya benzer temizleme ürünleri; daha çok kirlerin ortamdan uzaklaştırılması ve temizlik amacıyla kullanılırken, dezenfeksiyon için kullanılan ürünler (dezenfektan, antiseptik, antibakteriyel temizleme sıvısı veya solüsyonları) mikroorganizmaların uzaklaştırılmasını sağlar. ²

El ve Cilt Dezenfektanları Nerelerde Kullanılır?

El ve Cilt Dezenfektanları Nerelerde Kullanılır?

İnsan teması olan, enfeksiyon riski olan her yerde kullanılabilir.

Kişisel hijyeni korumada ve sürdürmede,
İlk yardım (ovma, temizleme) amaçlı,
Deride küçük yırtılmalar ve sıyrıklar için antibakteriyel bir temizleyici ajan olarak,
Enjeksiyondan önce cildin hazırlanmasına yardımcı olmak için, insülin kalemi uygulaması öncesinde cildi temeizleme amacıyla,
Kulak deliği açılması sonrası temizlemede ve delici bölge etrafındaki enfeksiyonun önlenmesinde,
Ortak kullanımda olan tüm araç ve gereçlerin kullanımı sonrası el ve cilt hijyeninin gerek görüldüğü her durumda kullanılabilir.

Dezenfektanlarda Aranan Bazı Özellikler Nelerdir¹

Bakterisit, virüsit, fungusit özellikte olmalı.
Suda kolay erimeli,
Etkisi uzun süre devam etmeli, kısa süre içinde etkilemeli,
Toksik ve irritan olmamalı,
İyi ıslatıcı nitelikte olmalı,
Kalıntı bırakmamalı,
Normal ısıda ve değişik ısı derecelerinde etkili olmalı,
Kabul edilir kokulu olmalı, renk verici veya renk giderici olmamalı,
Uygulanması kolay olmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış ürünler olmalıdır.

Dezenfektan Çeşitleri Nelerdir?

Dezenfektanlar aşağıdaki bahsedildiği gibi değişik kategorilerde sınıflandırılabilir:

Mikroorganizmaları etkileme derecelerine göre (yüksek, orta, düşük düzey)
Etki mekanizmalarına göre (hücre zarını etkileyenler, hücre proteinlerini denatüre edenler, enzimlerin işlevini bozarak veya değiştirerek etki edenler, nükleik asitleri bozanlar).
Kimyasal yapılarına göre (fenol ve fenol bileşikleri, klor ve klor bileşikleri, iyot ve iyot bileşikleri, aldehidler, alkoller (etil alkol, izopropil alkol), kuarterner amonyum bileşikleri, amonyum komponentleri ve diguanidler, hidrojen peroksit, etilen oksit).
Kullanım alanlarına göre (sağlık vd.)

En sık ve en güvenli kullanılan alkol bazlı el dezenfektanlarıdır.

Alkoller:

Virüsit, bakterisit ve fungusit etkili olup geniş spektrumlu etki gösterirler.

Alkoller uçucu özelliği ve kalıntı bırakmamaları nedeniyle antisepside özellikle sık tercih edilir. Alkollerin %50-80’lik dilüsyonları kullanılabilir. Daha yüksek konsantrasyonlarda su oranı düştüğü için denatürasyon özelliği, dolayısıyla da etkisi azalır. Diğer yandan % 50’nin altındaki dilüsyonları da yeterli etki göstermez.

Etanol ve izopropil alkol %70’lik dilüsyonları ile sıklıkla kullanılır. ²

Kaynak:
1 https://www.das.org.tr/kitaplar/kitap2009/pdf/109-120%20Ufuk%20Abbasoglu.pdf
2. Deterjanlar ve Dezenfektanlar: Etki Mekanizmaları, Kullanım Alanları ve Sağlık Etkileri
M. M.Tengilimoğlu Metin, M. Kızıl. Turkiye Klinikleri J Nutr Diet-Special Topics. 2016;2(3):63-8
3 http://www.mikrobiyoloji.org/TR/Genel/BelgeKardes.aspx?F6E10F8892433CFFA79D6F5E6C1B43FF966558B052591965
http://www.kmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=5068
https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-deterjanlar-ve-dezenfektanlar-etki-mekanizmalari-kullanim-alanlari-ve-saglik-etkileri-76575.html
https://www.das.org.tr/kitaplar/kitap2009/pdf/109-120%20Ufuk%20Abbasoglu.pdf
https://blog.gotopac.com/2017/05/15/why-is-70-isopropyl-alcohol-ipa-a-better-disinfectant-than-99-isopropanol-and-what-is-ipa-used-for/#What_Is_Isopropyl_Alcohol_and_How_Is_It_Used
#dezenfektan #dezenfeksiyon #hijyeniktemizlemesolüsyonu #hijyen #antiseptics #antiseptikler